Umxholo
Nokuba ngumfazi onesiphiwo, ukuba uphathwa gadalala liqabane lakhe, uyakufumanisa kunzima ukuphumelela kulo msebenzi awukhethileyo.
Kulusizi ukuba kumazwe amaninzi kwihlabathi liphela, ubundlobongela obujoliswe kubantu basetyhini buyamkelwa.
Ubundlobongela obujoliswe kwabasetyhini babonisa ukuba umntu om-1 kwaba-3 kwabasetyhini kwihlabathi liphela uyakufumana ubundlobongela ngokwasemzimbeni okanye ngokwesondo liqabane okanye ubundlobongela obuphathelele kwezesondo obuvela kwi-non-partner.
Ubundlobongela basekhaya yenye yemicimbi echaphazela imeko yezempilo yabasetyhini ehlabathini namhlanje.
Kodwa yingxaki echaphazela eyona nto ikhawulezileyo kunye nefuthe lexesha elide kwimpumelelo yabasetyhini.
Jonga kwakhona:
Imeko yehlabathi
Ngelishwa, lo ngumjikelo ombi omiliselwe kwiinkcubeko ezithile.
Nokuba abafazi kubudlelwane bafuna ukukhululeka kumakhamandela okuphathwa gadalala, akukho lula ukwenza njalo.
Abanye abanandlela yimbi ngaphandle kokuhlala kuba bengenayo imfundo kunye namandla emali okuzinyamekela. Abanye abanabantwana bakufumanisa kunzima ukushiya kuba abafuni ukwahlukanisa iintsapho zabo.
Kuwo onke amazwe ehlabathini, ezona ziganeko zobundlobongela obenziwa kwabasetyhini ziseAngola. Jonga kule infographic ukuze wazi ngakumbi:
Ngokujikeleze iipesenti ezingama-78 zabafazi bayo basekupheleni. IBolivia, eMzantsi Merika, ikwindawo yesine kwihlabathi liphela, kunye neepesenti ezingama-64 zabasetyhini abanyamezele ukuxhatshazwa ekhaya.
Kuyaphawuleka, olu luqoqosho olusakhulayo apho uninzi lwabasetyhini lunamathuba amancinci emfundo.
Abona baphezulu eAsia bakwiBangladesh, kunye neepesenti ezingama-53 zabasetyhini abaphethwe ngabantu ababathandayo.
Nakumazwe okuqala ehlabathi, ubundlobongela basekhaya busabakhathaza abantu basetyhini.
E-United Kingdom, iipesenti ezingama-29 zabasetyhini bayaxhatshazwa ngamaqabane abo. Malunga neepesenti ezi-6 zabasetyhini baseCanada banyamezele ukuxhatshazwa kumaqabane abo.
Umzabalazo wamandla kubudlelwane awusekelwanga nje kumazwe asaphuhlayo.
Nakumazwe okuqala ehlabathi, apho abasetyhini banezixhobo ezininzi kwaye benemfundo engcono, umba wobundlobongela ekhaya iseyingxaki ebalulekileyo.
Inyathelo lokuqala lokufumana isisombululo kukuvuma ukuba kukho into engalunganga kwaye yaphulwe kubudlelwane.
Abasetyhini abaphethwe yile meko kufuneka bakhumbule ukuba ayizizo iimpazamo zabo. Ngumxhaphazi lowo ekufuneka etshintshile.
Okulusizi kukuba, uninzi lwabaxhaphazi alunakuze luzivume iimpazamo zalo. Bayala ukufuna iingcebiso kwaye babe nobundlobongela ngakumbi xa bechaswa.
Abasetyhini abakolu hlobo lobudlelwane kufuneka bakhunjuzwe ukuba akukho mntu ufanele ukuphathwa ngale ndlela. Akukho mntu ufanele ukunyamezela ubundlobongela. Ukhuseleko, kunye nokhuseleko lwabantwana, kufuneka lube yeyona nto iphambili.
Ukufunda okuhambelana: Izisombululo kubundlobongela basekhaya
Ukuzibulala njengokubaleka
Ngelishwa, uninzi lwabasetyhini abaphila kolu hlobo lwesihogo baziva bengenamandla okukuyeka konke oko. Babanjiwe kubudlelwane obenzakalisa izazisi zabo kwaye baphazamise ukuzithemba kwabo.
Nokuba bathathe isigqibo sokuhamba, ezinye iindawo azinazo iindlela zokukhusela abasetyhini.
Amanye amazwe awanazo izixhobo zokuseka imibutho enokunceda abasetyhini bashiye ngokukhuselekileyo.
Ngamanye amaxesha, nokuba abo baphethwe gadalala baxelwa kwabasemagunyeni, ngelishwa abasetyhini baphindiselwa kubayeni babo ngenxa yenkqubo yoosolusapho.
Abanye abantu basetyhini abaphumeleleyo shiya ubudlelwane babo obuyityhefu bazifumane sele behlaselwa kwaye behlaselwa ngumxhaphazi.
Ke ngoko, ayimangalisi into yokuba ukuzibulala phakathi kwabafazi ikwayenye yemicimbi yezempilo yabasetyhini echaphazela uninzi lwabasetyhini kwihlabathi liphela.
Abanye abantu basetyhini abakwimeko emaxongo, baziva ukuba kukufa kuphela kohambo lwabo.
Nangona ukuzibulala kunqabile kwamanye amazwe, kuyaxhalabisa kwezinye iindawo zehlabathi. Elona lizwe liphezulu lokuzibulala eLesotho, eMzantsi Afrika, linabantu abangama-32.6 abazibulalayo kwabayi-100,000.
IBarbados kwiCaribbean ineyona nqanaba liphantsi, ine-0.3 kuyo yonke i-100,000. I-Indiya inamazinga aphezulu okuzibulala e-Asiya, ane-14.5 kwi-100,000 nganye.
Elona liphezulu eYurophu yiBelgium, ine-9.4 kwi-100,000 nganye. Kukho ukuzibulala okungama-6.4 kuphela kuma-100,000 e-United States.
Ukusweleka enye sele inguquko. Ubomi obulahlekileyo sele buninzi kakhulu. Umhlaba kufuneka ume ubumbene ukukhanyisa lo mbandela.
Amaphulo abanzi alwa nemicimbi yezempilo yabasetyhini kufuneka ahlale kwindawo ephambili.
Emva kwayo yonke loo nto, wonke umntu ungumntwana ozelwe ngaphandle kwesizalo sikanina. Abasetyhini bayinxalenye yoluntu, apho baya kuhlala bedlala indima ebalulekileyo.
Eminye imiba ecinezelayo
Ezinye iingxaki ezikuluhlu lwemicimbi yezempilo yabasetyhini echaphazela imeko yezempilo yabasetyhini kwihlabathi liphela ngumtshato wokuqala kunye nokufa koomama.
Abasetyhini abatshata kwiminyaka eyi-15 ukuya kweli-19 ngabona basesichengeni sokufumana ubunzima kwimicimbi yezempilo ekhokelela ekuswelekeni koomama.
Abakakhuli ngokwaneleyo ukuba bangaqhubeka nokukhulisa abantwana babo. Uninzi lwazo alukhuselekanga kwezoqoqosho ngendima yabo njengoomama.
Iinkcukacha-manani ziveza ukuba iNiger ilelona zinga liphezulu emtshatweni wokuqala, ngeepesenti ezingama-61 zabasetyhini abancinci abatshatayo okanye abatshatileyo.
Thelekisa oko ne-Australia, ilizwe lokuqala-kwihlabathi, nge-1% kuphela yabasetyhini abatshata besebancinci.
Izinga lokusweleka koomama likwangaphezulu nakwilizwe lesithathu lehlabathi.
ISierra Leone, ilizwe laseMzantsi Afrika, linelona zinga liphezulu lokusweleka, kunye ne-1,360 yokufa kwi-100,000.Thelekisa loo nto ne-Australia, kunye nokufa kwabantu abathandathu kuphela kwi-100,000.
Okulusizi kukuba, inokuqokelelwa kolu lwazi ukuba imeko yezemfundo nezoqoqosho iyadlala indima ebalulekileyo kwezi ziphumo. Ihlala ihlwempuzekile kwaye ingenalo ulwazi oluthwala umthwalo.
Ukubonelela ngethemba
Akukho sisombululo sinye kwangoko sokumisa le micimbi icinezelayo yezempilo yabasetyhini. Kuthatha iinzame ezihlangeneyo ezivela kwihlabathi liphela ukunqanda umjikelo wokuphathwa gadalala.
Nangona kunjalo, nanga amanyathelo ambalwa ekufuneka ethathiwe ukuqinisekisa ukhuseleko lwabasetyhini kwihlabathi liphela:
- Abasetyhini abafuna ukushiya ubudlelwane babo obunobundlobongela banokwenza oko kuphela ukuba baziva bekhuselekile. Kubalulekile ukuseta iinkqubo zenkxaso ukunceda abasetyhini ukuba babuyele ngeenyawo.
- Bafuna ingcebiso ukuze baqonde ukuba ubudlelwane babo obungaphumelelanga yayingezizo iziphoso zabo. Namhlanje, kwamanye amazwe, abantu basetyhini banokufumana i-odolo ekhuselayo kumaqabane abo.
- Ukuthetha phandle ngokuchasene nobundlobongela basekhaya kunye nokufundisa abantu basetyhini ngamalungelo abo kuya kunceda ekwenzeni ukuba baqonde ukuba ukuphathwa njengengxowa yokubetha ayiqhelekanga.
Olona hlobo kuphela lokuphelisa ngokusisigxina umjikelo wokulawula kunye nokuziphatha gwenxa kubandakanya ukufundisa abantwana besebancinci.
Kuya kufuneka bafunde ukuhlonipha wonke umntu, ngakumbi amaqabane abo ezothando. Ngolwazi olululo kunye neenqobo ezisemgangathweni, abantwana banokubona ukuba ubudlelwane obusempilweni bubukeka njani.
Ngokufanelekileyo, xa abasetyhini kwihlabathi liphela benezakhono zokuzikhathalela, abasokuze bafune ukuthembela nakubani na.
Kukho inyaniso kwi-adage: umntu ophethe isikhwama unamandla. Ke, ulwazi kunye nemfundo kufuneka zihlale ziphambili.
Abasetyhini abagunyazisiweyo abayi kuyinyamezela indlela yokuziphatha gadalala.